Szybki rozwój technologiczny w branży lotniczej sprawia, że obserwujemy coraz większy popyt na małe samoloty pasażerskie. Z uwagi na to, że rośnie ilość niewielkich samolotów, rośnie również liczba osób, którym zależy na szybkim zdobywaniu uprawnień do latania, a to nie zawsze idzie w parze z przyswojeniem niezbędnej wiedzy i umiejętności. Dlatego coraz częściej możemy usłyszeć lub przeczytać w mediach o katastrofach małych samolotów. I tutaj nasuwa się pytanie: Czy nasze służby ratownicze są przygotowane na tego typu zdarzenia?

Próbę odpowiedzi na to pytanie podjęła się Grupa Ratownictwa Polskiego Czerwonego Krzyża „Przemyśl” oraz Starostwo Powiatowe w Przemyślu organizatorzy ogólnopolskich ćwiczeń ratowniczo – obronnych zorganizowanych na terenie powiatu przemyskiego w dniach 24 – 26 września 2013 r.

Głównym punktem tych ćwiczeń był epizod, w którym upozorowano katastrofę niewielkiego samolotu z kilkoma pasażerami na pokładzie. Dla utrudnienia został on przeprowadzony w nocy z 24 na 25 września w bardzo trudnym terenie leśnym w okolicy miejscowości Jasienica Sufczyńska koło Birczy. Normalnie działania ratownicze w tego typu zdarzeniach prowadzone są z powietrza przez służbę SAR ale na potrzeby ćwiczenia organizatorzy przyjęli, iż warunki atmosferyczne nie pozwalają na wykorzystanie do poszukiwań śmigłowców.

W ćwiczeniu udział wzięły Komenda Miejska PSP w Przemyślu, Bieszczadzki Oddział Straży Granicznej, Komenda Miejska Policji w Przemyślu, okoliczne jednostki OSP, Nadleśnictwo Bircza, Państwowe Ratownictwo Medyczne, Grupy Ratownictwa PCK
z Przemyśla, Będzina, Kielc i Krynicy oraz powiatowe formacje Obrony Cywilnej i Grupa Pierwszej Pomocy PCK z Nowej Sarzyny. Ćwiczenie rozpoczęło się od zgłoszenia katastrofy awionetki z Ośrodka Koordynacji Poszukiwań i Ratownictwa Lotniczego do dyżurnego na Stanowisku Kierowania Komendanta Miejskiego PSP w Przemyślu. Dyspozytor SK KM zadysponował do zdarzenia jednostki OSP z Birczy i OSP z Sufczyny przekazując informacje o potencjalnym miejscu katastrofy, następnie zawiadomił o zdarzeniu Państwowe Ratownictwo Medyczne, Komendę Miejską Policji, Bieszczadzki Oddział Straży Granicznej oraz zmobilizował Grupy Ratownictwa Polskiego Czerwonego Krzyża i formacje Obrony Cywilnej. Pierwsze jednostki OSP dojechały na wskazane miejsce już po 20 minutach od zdarzenia, towarzyszyła im karetka pogotowia z Birczy i policjanci z miejscowego posterunku. Rozpoczęła się organizacja sztabu i utworzony został punkt koncentracji sił i środków. Na miejsce dojechała Państwowa Straż Pożarna z Przemyśla oraz funkcjonariusze Straży Granicznej z placówki w Huwnikach. Równo godz. po zdarzeniu przybyły Grupy Ratownictwa PCK. Sztab pod kierownictwem oficera z PSP opracował taktykę działań korzystając ze wskazówek leśników z Birczy, przydzielił zadania i rozpoczęło się przeszukiwanie ponad 120 hektarów lasów prowadzone przez ponad 70 ratowników
z różnych służb. Nocne poszukiwania zakończyły się około godz. 6-tej nad ranem znalezieniem wraku z poszkodowanymi przez jedną z grup poszukiwawczych. Dzięki podaniu współrzędnych z urządzenia GPS pozostałe grupy poszukiwawcze szybko przybyły
z pomocą. Akcja ratunkowa i ewakuacja sześciu poszkodowanych zakończyły się przed godz. 8:00. Dla wszystkich biorących udział w ćwiczeniu była to pierwsza możliwość wzięcia udziału w tego typu działaniach. Wielu miało również możliwość popracować
z wykorzystaniem urządzeń GPS, które jak się okazało bardzo ułatwiają przeszukiwanie tak trudnego terenu w nocy.

Całości działań poszukiwawczo ratowniczych przyglądał się przedstawiciel Sił Powietrznych mjr Robert Borowiecki, który następująco podsumował ćwiczenia: „Jestem pod dużym wrażeniem ćwiczenia przeprowadzonych w Birczy. Duże wrażenie robi rozmach całego przedsięwzięcia i zaangażowanie jego uczestników. Ćwiczenie zostało przygotowane z wysokim stopniem profesjonalizmu organizacyjnego i metodycznego. Zaangażowanie wielu służb administracji publicznej i bardzo dobra współpraca między nimi jest doskonałym przykładem do naśladowania dla realizacji podobnych zadań przez wojskowe Grupy Naziemnego Poszukiwania. Wielkie uznanie budzi przede wszystkim duży stopień zaangażowania osobistego uczestników szkolenia, z których wielu jest woluntariuszami poświęcającymi swój czas i środki na ratowanie życia i zdrowia ludzkiego.”

Głębsza analiza przeprowadzonych działań ujawniła sporo drobnych błędów zarówno w procesie koordynacji działań jak również ich realizacji a także obnażyła braki sprzętowe poszczególnych służb. Trzeba wziąć jednak pod uwagę, że dla zdecydowanej większości uczestników ćwiczeń była to pierwsza możliwość zetknięcia się z tego typu działaniami
a zdobyte doświadczenia i wyciągnięte wnioski pozwolą lepiej przygotować się do działań realnych.

Ważną rolę w procesie szkolenia ratowników do akcji poszukiwawczo ratowniczych jest możliwość korzystania z doświadczeń innych służb. Dlatego organizatorzy ćwiczeń zwrócili się do Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej z prośbą o przeprowadzenie zajęć z terenoznawstwa i obsługi urządzeń GPS. Trwające około czterech godz. warsztaty odbyły się 24 września wieczorem przed głównym epizodem ćwiczeniowym a poprowadził je mjr SG Leszek Prokop, który bardzo dużo doświadczeń w tym zakresie zdobył jako ratownik w bieszczadzkiej grupie GOPR. Jak wspomina sam prowadzący warsztaty miały na celu: „Doskonalenie technik nawigacji w terenie przygodnym z zastosowaniem GPS a także umiejętności wykorzystania współrzędnych geograficznych do lokalizacji miejsc w których znajdują się np. osoby poszkodowane. Powyższe kompetencje są niezbędne do skutecznego
i samodzielnego udziału w akcjach poszukiwawczo - ratunkowych i umożliwiają skuteczne poruszanie się zespołów w nieznanym terenie niezależnie od pory dnia. Ponadto jest to najskuteczniejsza metoda do wskazywania lokalizacji obiektów, rejonów czy zlokalizowanych osób poszkodowanych np. w terenie zalesionym w którym to najczęściej dochodzi do zaginięć spowodowanych utratą orientacji”.

Kiedy ratownicy odespali już nocne poszukiwania czekały ich zajęcia z psychologami z przemyskiego Centrum Interwencji Kryzysowej. Tematem tych warsztatów była pierwsza pomoc psychologiczna oraz poznanie metod relaksacji, które mają pomóc ratownikom
w odreagowaniu stresu tak często towarzyszącemu ich pracy. Jak stwierdzili sami słuchacze są to zagadnienia często pomijane w procesie kształcenia personelu medycznego i niemal nieobecne na kursach dla ratowników ochotników, a przecież pierwszą pomoc psychologiczną bez udziału specjalistów możemy rozpocząć już ma miejscu zdarzenia. Oprócz ratowników udział w zajęciach wzięli również Pełnomocnik Starosty ds. Współpracy ze Służbami, Strażami i Inspekcjami pani Agnieszka Cynowska-Porada i pracownicy Wydziału Zarządzania Kryzysowego Starostwa Powiatowego w Przemyślu. Umiejętności zdobyte podczas tych warsztatów ratownicy mogli wykorzystać już następnego dnia podczas kolejnej pozoracji.

Drugi epizod ćwiczeniowy rozpoczął się dokładnie o godz. 10⁰⁰ 26 września na terenie Zespołu Szkół im. A. Fredry w Nienadowej k/Przemyśla. Organizatorzy we współpracy
z dyrekcją placówki upozorowali pożar szkoły. Na uwagę zasługuje fakt, iż ćwiczenie zostało zaplanowane i przygotowane bez informowania o przedsięwzięciu uczniów i nauczycieli, którzy byli przekonani, że doszło do realnego wystąpienia pożaru. Po mimo tego ewakuacja przeprowadzona przez pracowników szkoły przebiegła bardzo sprawnie i zakończyła się jeszcze przed przyjazdem pierwszych jednostek Straży Pożarnej. Choć wychowawcy wyprowadzili ze szkoły całą młodzież, organizatorzy na potrzeby ćwiczenia ukryli
w budynku i poza nim 16 poszkodowanych. Aby zwiększyć realizm działań ratowniczych szkoła została zadymiona przez dwie przemysłowe zadymiarki, które ograniczały widoczność do zaledwie jednego metra.

Przybyłe na miejsce pierwsze zastępy OSP przystąpiły do zlokalizowania ognia
a następnie gaszenia pożaru, który wybuchł w szkolnej kuchni. Po ugaszeniu ognia rozpoczęło się wietrzenie i przeszukiwanie szkoły. Stan wszystkich poszkodowanych, których wynosili bądź wyprowadzali strażacy był oceniany przez zespół Pogotowia Ratunkowego. Najciężej poszkodowani byli transportowani do szpitali w pierwszej kolejności a pozostali trafiali do punktów medycznego lub obserwacyjnego obsługiwanych przez ratowników
z Grup Ratownictwa PCK. Opieką otoczono także ponad 160 osobową grupę uczniów
i nauczycieli, którzy wyszli w pierwszej fazie ewakuacji. Tutaj ratownicy mogli sprawdzić swoje umiejętności, które dzień wcześniej przekazali im na warsztatach psychologowie.

Działania ratowniczo gaśnicze przebiegły bardzo sprawnie i już po półtorej godzinie od wybuchu pożaru do szpitali trafiła ostatnia grupa zielonych. Całej akcji przyglądał się Zastępca Komendanta Miejskiego PSP w Przemyślu mł. bryg. mgr inż. Artur Domagalski, który stwierdził, że: „Pozoracja została przygotowana bardzo profesjonalnie z zachowaniem autentyczności zarówno urazów u osób poszkodowanych jak i warunków pożarowych (zadymienie) co bardzo urealniło ćwiczenia, a jednocześnie znacznie podniosło poziom trudności dla ćwiczących zastępów, zwłaszcza, że jako pierwsze które przybyły na miejsce to były zastępy Ochotniczych Straży Pożarnych i to one musiały podjąć pierwsze działania ratownicze.” Na zakończenie odnosząc się do organizatorów dodał: „Mając na uwadze dotychczasową współpracę pomiędzy Państwową Strażą Pożarną, a Grupą Ratownictwa PCK Przemyśl muszę stwierdzić, że układa się ona na bardzo wysokim poziomie. PSP korzysta w bardzo szerokim zakresie z „usług” Grupy przy organizowanych własnych ćwiczeniach, turniejach sportowych, zawodach OSP itp.,a w zamian szeroko uczestniczy i służy wszelką pomocą w zakresie ćwiczeń specjalistycznych organizowanych przez PCK.”

Po zakończonym epizodzie wszyscy udali się do pobliskiej świetlicy gdzie nastąpiło podsumowanie całych ćwiczeń i ich uroczyste zakończenie przez Starostę Przemyskiego Jana Pączka. Wszyscy chętni mogli także, przekonać się na własnej skórze jak zachowuje się ludzkie ciało podczas dachowania samochodu w specjalnym symulatorze podstawionym przez PZU.

Pomysłodawcą i głównym organizatorem ćwiczeń była przemyska Grupa Ratownictwa PCK, która w ten sposób postanowiła uczcić 15 rocznicę swojego powstania nadając całemu przedsięwzięciu nazwę „15 lat dla ludzi.” Jako organizatorzy mamy nadzieję, że doświadczenia, które zdobyli uczestnicy ćwiczeń pozwolą im jeszcze lepiej i skuteczniej nieść pomoc poszkodowanym w zdarzeniach rzeczywistych.

W tym miejscu pragniemy serdecznie podziękować Starostwu Powiatowemu
w Przemyślu – współorganizatorowi ćwiczeń – za zaangażowanie i nieocenioną pomoc
w przygotowywaniu całego przedsięwzięcia.

Podziękowania składamy także wójtom gmin Bircza, Dubiecko i Krzywcza oraz Nadleśnictwu Bircza, za pomoc w przygotowaniu epizodów odbywających się na ich terenie.

Dziękujemy wszystkim służbom, które wzięły udział w ćwiczeniach tj. Komenda Miejska PSP w Przemyślu, Bieszczadzki Oddział Straży Granicznej, Komenda Miejska Policji w Przemyślu, OSP, Nadleśnictwo Bircza, Państwowe Ratownictwo Medyczne, Grupy Ratownictwa PCK z Będzina, Kielc i Krynicy oraz powiatowym formacjom Obrony Cywilnej i Grupie Pierwszej Pomocy PCK z Nowej Sarzyny.

Dziękujemy także magazynowi „Na Ratunek”, tygodnikowi „Życie Podkarpackie”, telewizji internetowej „TV Podkarpacka” i radiu „ESKA” za objęcie ćwiczeń patronatem medialnym.

Dziękujemy pozorantom z Medycznej Szkoły Policealnej - im. Jadwigi Iżyckiej
w Przemyślu.

Szczególne podziękowania kierujemy do sponsorów i instytucji wspierających, bez pomocy których nie byłoby możliwe zorganizowanie tak dużych ćwiczeń.
W szczególności dziękujemy: